فنآوریهای نوین در روابط عمومی
فنآوریهای نوین در روابط عمومی
احمد یحیایی‌ایله‌ای (دکترای ارتباطات)
الف: اطلاعات و اطلاع‌رسانی
قرن بیستم، قرن ارتباطات و قرن بیست‌ویکم عصر اطلاعات است و ما در پایان قرن ارتباطات و آستانه عصر اطلاعات قرار گرفته‌ایم. از این‌رو شناخت شبکه‌های اطلاعاتی، ایجاد بانک‌های اطلاعاتی و جمع‌آوری اطلاعات امری ضروری است.
کشورهای
جهان اول به دلیل داشتن نیروی متخصص و آموزش‌دیده و تکنولوژی
اطلاع‌رسانی، جریان یک‌سویه اطلاعات را ایجاد کرده‌اند، به‌طوری که
اخبار از رسانه‌های این کشورها عمدتاً به کشورهای توسعه نیافته
ارسال می‌شود. حتی اخبار جهان سوم ابتدا تهیه و دوباره به خودشان
برگردانده می‌شود.
بدون شک جریان یک‌سویه اطلاعات نتیجه جریان
آزاد اطلاعات است که کشورهای مسلح به تکنولوژی اطلاعات را بر
کشورهای فقیر مسلط می‌کند.
با گسترش تکنولوژی اطلاعات، جهان در حال قطع ارتباطات مستقیم است. نگاهی به تاریخ روابط عمومی نشان می‌دهد که روابط عمومی در جریان تاریخی‌رشد و نمو خود، سه مرحله اساسی را طی کرده است. روابط عمومی در ابتدا وظایفی سیاسی (ارشادی) بر عهده داشت، سپس بر بُعد اقتصادی (تبلیغ) تأکید شد و در حال حاضر از زاویه اجتماعی (اطلاع‌رسانی) انجام وظیفه می‌کند.
کارگزار روابط عمومی باید عمده‌ترین ویژگی‌های اطلاعات را به شرح زیر بداند:
1. اطلاعات، ضروری و با اهمیت باشد.
2. تازه، جدید و سازمان یافته باشد.
3. با منافع، سلایق و مسایل مخاطبان مرتبط یا دارای حداقل تضاد باشد.
4. با دقت تنظیم شود و واضح و روشن باشد.
همچنین اطلاع‌رسان باید دارای این ویژگی‌هایی باشد:
1. صاحب تعصب و علاقه خاص نباشد.
2. دارای پیشینه و وجهه مورد قبول باشد.
3. با موضوع پیام آشنا باشد.
4. متوجه همه مخاطبان باشد.
عناصر
اطلاع‌رسانی در نگاهی کلی همان عناصر خبری (که،کی، کجا، چه، چرا،
چگونه) هستند، اما تأکید بیشتر، بر چه کسی (پیام‌رسان)، چه می‌گوید
(پیام)، به چه کسی (پیام‌گیر)، از
چه راهی (رسانه یا کانال)،
با چه‌تأثیری (عکس‌العمل) استوار شده است. با آغاز عصر اطلاعات، روابط
عمومی مسوولیت‌هایی را در این زمینه به دوش گرفته است که تعدادی
را به شرح زیر می‌توان عنوان کرد:
1. آگاه بودن از افکارعمومی و افکار مخاطبان
3. شفاف‌سازی ارتباطی با تأکید بر اطلاع‌رسانی
3. جلب مشارکت و نظرخواهی در تصمیم‌گیری‌ها
4. دوسویه کردن ارتباطات
5. پاسخگو کردن دستگاه
6. بسته‌بندی پیام، متناسب با مخاطبان و موضوعات
7. چندرسانه‌ای عمل کردن
8. ضبط و ثبت اطلاعات
و... باید با ایجاد نظم اطلاعاتی، عمده‌ترین ضرورت‌های اطلاعات بررسی و با در نظر گرفتن اولویت‌ها تهیه و تولید شود.
رابطه ارتباطات و اطلاعات
بین
ارتباطات و اطلاعات رابطه جزء و کل وجود دارد. هر اطلاعی ارتباط
نیست، اما هر ارتباطی، اطلاع است و طی آن اطلاعاتی رد و بدل
می‌شود. پس برای برقراری ارتباط، باید اطلاعاتی موجود باشد. بدون
اطلاعات، ارتباط برقرار نمی‌شود و با اطلاعات ناقص و مجهول، ارتباط
نیز ناقص و مجهول برقرار می‌شود. اطلاعات ناقص به ابهامات، شایعات و
هیجانات می‌انجامد.
گردش اطلاعات در فضای مستبد و آزادی‌خواه
کدام
راه را می‌پسندیم؟ جریان اطلاعات فقط از سوی ما انجام شود یا
این‌که مخاطبان، راهبری ما را به عهده بگیرند؟ اندیشمندان ارتباطات
معتقدند با اطلاع‌رسانی صرف که در واقع به تبلیغ تجاری نیز گرایش
دارد، مدپرستی و سطحی‌نگری در جامعه توسعه می‌یابد، اما اگر در
جامعه‌ای جریان دوسویه اطلاعات برقرار باشد و به خصوص وقتی جریان
اطلاعات را خواسته‌های مخاطبان رهبری می‌کند، یگانگی عمیقی بین
مخاطب و پیام‌رسان ایجاد می‌شود.
ب) مدل‌های جریان بین‌المللی اطلاعات
1.
مدل مرکز ـ پیرامونی: در این مدل جهان به دو بخش مرکز و پیرامون
تقسیم می‌شود که در مرکز، جوامع حاکم و در پیرامون، جوامع‌وابسته
اطلاعاتی به مرکز قرار می‌گیرند. (این مدل را یوهان گالتونگ مطرح
کرده است.
جوامع مرکز، اطلاعات را به صورت بمباران اطلاعاتی بر جوامع پیرامون می‌ریزند و جریان اطلاعات عمودی است.
2. مدل شمال ـ جنوب: در این مدل نیز جریان خبر، یک جریان عمودی است و سیر و گردش اخبار و اطلاعات از شمال (کشورهای‌صنعتی) به جنوب (کشورهای جهان سوم) است.
3. مدل مثلثی: در حقیقت در این مدل شمال به دو بخش شرق و غرب تقسیم می‌شود و در عین حال جنوب در یک‌چارچوب قرار می‌گیرد. این مثلث توسط دو پژوهشگر به نام‌های "جرج گربنر" و "جرج مروانی" طرح شد و درآن شرق و غرب همان کشورهای شمال هستند که کشورهای جنوب را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند.
ج: دنیای ارتباطات و روابط عمومی
تاریخ
ارتباطات سرشار از زندگی است و بشر در گردونه ارتباطات به دنبال
معنای مطلوب زندگی است.دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم را دنیای
ارتباطات نامیده‌اند. دنیای ارتباطات به این معناست که:
1. امور زندگی مردم در ارتباط بیشتری با همدیگر قرار گرفته است.
2. ابزار ارتباطی، زیرساخت دیگر تکنولوژی‌ها و توسعه‌ها است.
3. امکانات ارتباطی، سهولت بیشتری را برای برقراری ارتباط انسان‌ها مهیا کرده است.
اکنون بشر به عصر دانایی گام نهاده و "آگاهی"، سرآغاز آزادی و رهایی است. قدرت و قابلیت‌های شگرف انسان در عصر حاضر و در جهان پرتحول و سراسر رمز و رازی که در آن زندگی می‌کنیم، مرهون دستیابی به پیشرفته‌ترین و تازه‌ترین آگاهی‌هاست و تلاش بی‌وقفه و گسترده برای کسب دانش و آگاهی‌های بیشتر و مفیدتر، دوره کنونی تاریخ را به عصر انفجار اطلاعات" تبدیل کرده است.
این‌که اظهار می‌شود 85 درصد از دانشمندان و محققان تمامی اعصار در عصر حاضر زندگی می‌کنند، نشانه گسترش شتابان حجم اطلاعات است و از پیامدهای آن انفجار علوم و دانش‌هاست، به‌طوری که 90 درصد از تمامی دانش و اطلاعات طول تاریخ بشر، در عصر ما تولید شده است.
انفجار اطلاعات، ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با شیوه پیچیده کار و زندگی بشر عصر حاضر دارد. بهره‌برداری وسیع و با کیفیت بالا از طبیعت و امکانات مادی، مستلزم استفاده از ابزار، تجهیزات و روش‌های علمی و مدرن است که جز با یاری دانش و اطلاعات بیشتر و تازه‌تر، فراهم نخواهد شد.
با چنین تغییراتی در دنیای کنونی به یقین ما ملزم خواهیم شد آخرین پدیده‌های علمی و اطلاعاتی را برای پیشبرد اهداف روابط عمومی در اختیار بگیریم زیرا به‌نظر می‌رسد تکنولوژی اطلاعات نسبت به تکنولوژی‌های دیگر، زیرساخت‌های بیشتری برای تغییرات نهایی مهیا می‌کند.
با اهمیت یافتن تکنولوژی‌های ارتباطی و تأثیرات شگرف رسانه‌ها، قرن بیستم را "قرن ارتباطات" نامیده‌اند. دهکده جهانی قرن بیستم در قرن بیست‌ویکم به دهکده اطلاعاتی بدل خواهد شد و اهمیت اطلاعات هر روزافزون‌تر و بر ارزش آن به عنوان ثروت و قدرت افزوده خواهد شد.
ما در پایان قرن ارتباطات و آغاز عصر اطلاعات قرار گرفته‌ایم و شبکه‌های اطلاع‌رسان هر روز بر افکارعمومی تأثیرات پی‌درپی و بی‌امان می‌گذارند. اطلاعات به صورت روزافزون در سراسر جهان گسترش یافته است و اهمیت و ضرورت اطلاعات، بیشتر احساس می‌شود. پس باید بفهمیم در برقراری ارتباط بدون اطلاعات، انسان کوری بیش نیستیم. وقتی که اطلاعات ناقص باشد، ارتباط ناقص است.
ضرورت
بهره مندی جامعه از اطلاعات در دنیای امروز، ما را وا می‌دارد تا
روابط عمومی نوین را یک روابط عمومی اطلاع‌مدار بدانیم. آنچه تاکنون
از روابط عمومی برشمرده‌ایم، نمایش
روابط عمومی ابتدایی یا
مسایل ابتدایی روابط عمومی بوده است، اما در دنیایی که همه چیز آن
به سرعت کهنه می‌شود و با اطلاعات تازه‌تر، همه چیز هر لحظه نو
می‌شود، روابط عمومی باید از عملکرد و شکل اولیه و سنتی خارج شود و
ضرورت‌های زمانه‌ای را که در آن زندگی می‌کند، درک کند.
روابط عمومی در عصر اطلاعات موظف به همگونی و همسانی با فرآیند اطلاعات در جهت نو شدن است.
اطلاعات در روابط عمومی برای برقراری ارتباط است و هرگاه اطلاعات ناقص باشد، ارتباطات نیز ناقص‌خواهد بود و هرگاه اطلاعات مجهول باشد، ارتباطات نیز مجهول خواهد بود. روابط عمومی اطلاع‌مدار عبارت است از یک روابط عمومی: اطلاع‌یاب، اطلاع‌شناس، اطلاع‌رسان.
منابع و مأخذ:
1. شکرخواه، یونس. "خبر"، مرکز گسترش آموزش رسانه‌ها، تهران: 1374، ص 99.
2. نصیری، حسین. مقاله "ویژگی‌های روابط عمومی کارآمد"، روابط عمومی در 14 گفتار، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران: 1376، ص 51.
3. متولی، کاظم. مقاله "روابط عمومی و انتقاد"، روابط عمومی در 14 گفتار، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران: 1376، ص 183.
4. کرپس، گری.ال. مقاله "واکنش‌پذیری و روابط عمومی درون سازمانی"، روابط عمومی، ترجمه محبوبه ملک‌لو، ش 1، فروردین 1376، ص 17.
5. هنسون، جریس و رولا، اومانا. "تکنولوژی‌های جدید ارتباطی در کشورهای در حال توسعه". ترجمه داود حیدری، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، تهران: 1373،ص 55.
